چاقی عمومی و شکمی در قرن ۲۱ رو به رشد است و یکی از بزرگترین چالش‌های سلامت در جهان به حساب می‌آید. در میان عوامل خطر آفرین برای بیماری‌های غیرواگیر، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت فیزیکی، دو عامل اصلی در ایجاد اضافه وزن و چاقی هستند.
در ایران نیز چاقی از جمله پدیده‌هایی است که وضعیت سلامت بخش مهمی از جمعیت را به مخاطره انداخته است. حسین فرشیدی معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این باره گفته است: بیش از ۵۶ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۰ و اضافه وزن و چاقی دارند. محمد هاشمی دبیر اجرایی هشتمین کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران نیز از رشد ۵.۵ برابری شمار افراد چاق در کشورمان طی ۴ دهه گذشته خبر داده و گفته بود: ۹۰ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند که این امر ناشی از تغییر سبک زندگی بوده است. بیش از ۱۵ درصد کودکان و نوجوانان کشور ما نیز به چاقی مبتلا هستند.
در این میان هر روز اخبار نگران کننده تری از نتایج تحقیقاتی که روی عوارض و پیامدهای چاقی انجام می‌شود، انتشار می‌یابد. از جمله اینکه بر اساس نتایج تحقیقی که به تازگی انجام گرفته چاقی می‌تواند باعث تسریع در پیری مغز و زوال شناختی شود.
دکتر شارون نگری، نویسنده ارشد این مطالعه و عضو بخش جراحی مغز و اعصاب در مرکز علوم بهداشتی دانشگاه اوکلاهاما، درباره این تحقیق گفت: چاقی ناشی از رژیم غذایی پر چرب باعث ایجاد طیف وسیعی از پاسخ‌های التهابی سیستمیک می‌شود که می‌تواند اثرات گسترده‌ای روی بدن از جمله عروق مغزی داشته باشد. یکی از دلایل اصلی که چاقی ممکن است باعث پیری در عروق مغز شود، به دلیل حالت التهابی مزمنی است که ایجاد می کند.
مکانیسم دقیق ارتباط چاقی با کاهش عملکرد مغز مشخص نیست، اما التهاب به عنوان یک اثر شناخته شده چاقی ممکن است بر عملکرد شناختی تأثیر بگذارد. دکتر نگری در این باره توضیح داد: بافت چربی در افراد چاق، مولکول‌های فعال زیستی مختلفی از جمله سیتوکین‌های پیش‌التهابی ترشح می‌کند که می‌توانند در گردش باشند و بر اندام‌های دوردست از جمله مغز تأثیر بگذارند.
او افزود: این سیگنال‌های التهابی می‌توانند به پیر شدن سلول‌های عروقی کمک کرده و رشد پیری در مغز را تسهیل کنند، بنابراین توانایی عروق برای تنظیم جریان خون و پاسخ به فعالیت‌های عصبی را مختل می‌کنند.
در این مطالعه جدید، محققان به چگونگی تأثیر چاقی و رژیم غذایی پرچرب بر عروق خونی مغز در موش‌ها و تأثیر آن بر عملکرد شناختی پرداختند. آنها موش‌های تراریخته جدید (موش‌های p۱۶-۳MR، که در آنها می‌توان سلول‌های پیر را مشاهده کرد و به طور انتخابی از بین برد) را با رژیم غذایی حاوی ۶۰ درصد چربی یا رژیم غذایی ۱۰ درصد چربی تغذیه کردند.
در موش‌هایی که از رژیم غذایی پرچرب استفاده می‌کردند، محققان شاهد افزایش پیری سلول‌های اندوتلیال در رگ‌های خونی (جایی که تقسیم سلول‌ها متوقف می‌شوند اما سلول‌ها نمی‌میرند و مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که ممکن است باعث التهاب شوند) در مقایسه با موش‌هایی بودند که از رژیم غذایی معمولی استفاده می‌کردند.
کلسی کاستا، متخصص تغذیه که در این مطالعه حضور نداشت، گفت: یافته‌های مطالعه حاضر روی حیوانات نشان می‌دهد که چاقی و عادات غذایی ناسالم به تجمع آسیب در رگ‌های خونی کمک می‌کند، که اکسیژن رسانی به نواحی خاص مغز را کاهش می‌دهد و ممکن است به زوال شناختی منجر شود.
