وقتی در مورد سلامت روان صحبت میشود، اغلب به عواملی مانند استرس، سبک زندگی و رفاه عاطفی فکر میکنیم. با این حال، یک عامل کمتر شناختهشدهای در این میان وجود دارد که میتواند به طور قابل توجهی بر سلامت روان، بهویژه در زنان، تأثیر بگذارد: سلامت روده. تحقیقات علمی اخیر بین سلامت روده و سلامت روان، ارتباط پیچیدهای را کشف کردهاند که نشان میدهد سلامت روده نقش بسزایی در مدیریت استرس، اضطراب و حتی اختلالات خلقی ایفا میکند. این ارتباط در خانمها قویتر است. زنان با اصلاح رژیم غذایی و کاهش استرس میتوانند سلامت روده را تقویت کنند و سلامت روانی خود را افزایش دهند.
ارتباط روده و مغز؛ یک رابطه دو طرفه
این مسیر ارتباطی دو طرفه شامل سیگنالدهی پیچیده بین میکروبیوم روده (مجموعه میکروارگانیسمهای موجود در سیستم گوارش) و مغز است. روده از طریق مسیرهای مختلف از جمله سیستم عصبی، هورمونها و واکنشهای ایمنی با مغز ارتباط برقرار میکند. میکروبیوم متنوع و متعادل در روده میتواند در تقویت خلق و خو، کاهش استرس و تأمین سلامت روان کلی مؤثر باشد.
اثرگذاری میکروبیوم روده بر سلامت روان به چه نحو است؟
میکروبیوم روده مجموعهای از میکروارگانیسمهاست که نقش مهمی در هضم غذا، سنتز ویتامینها و تعدیل سیستم ایمنی ما دارند. با این حال، تأثیر آنها بسیار فراتر از تسهیل هضم است.
۱. تولید سروتونین توسط باکتریهای روده: برخی از باکتریهای روده میتوانند انتقالدهندههای عصبی مانند سروتونین و دوپامین تولید کنند که این دو هورمون نقش کلیدی در تنظیم خلق و خو و احساسات دارند. سروتونین، که اغلب به عنوان «هورمون شادی» شناخته میشود، در روده سنتز میشود و بر خلق و خو، خواب و اشتها تاثیر مثبت دارد.
۲. التهاب روده و خلق و خو: اختلال در میکروبیوم روده میتواند منجر به التهاب در روده و درنهایت باعث آزاد شدن مولکولهای پیشالتهابی شود. این مولکولها میتوانند وارد جریان خون شوند، به مغز برسند و بر عملکرد مغز تأثیر بگذارند و سبب نوسانات خلقی شوند.
۳. استرس و سلامت روده: استرس میتواند بر میکروبیوم روده تأثیر منفی بگذارد و تعادل باکتریهای مفید و مضر را مختل کند. این به نوبه خود میتواند بر عملکرد روده تأثیر داشته باشد و تنشهای روانی ناشی از استرس را تشدید کند.
۴. عصب واگ: عصب واگ، عصب اصلیای که روده و مغز را به هم متصل میکند، نقش مهمی در انتقال سیگنالها بین این دو عضو را ایفا میکند. این مسیر ارتباطی دوسویه بر خلق و خو، اضطراب و سلامت کلی روان و ذهن انسان تأثیر میگذارد.
چگونه میتوان سلامت روده را بهمنظور سلامت روانی بهتر بهبود بخشید؟
تغییرات رژیم غذایی: غذاهای مناسب برای روده مانند ماست، کفیر، کلم ترش و غذاهای تخمیرشده را در رژیم غذایی خود بگنجانید. این غذاها سرشار از پروبیوتیک هستند و میتوانند به تعادل میکروبیوم روده کمک کنند.
غذاهای غنی از پری بیوتیک: پری بیوتیکها فیبرهای غیر قابل هضمی هستند که باکتریهای مفید روده را تغذیه میکنند. سیر، پیاز، موز و مارچوبه را در وعدههای غذایی خود بگنجانید تا به رشد باکتریهای مفید روده کمک کنید.
کاهش مصرف قند و غذاهای فرآوریشده: قند بیش از حد و غذاهای فرآوریشده میتواند میکروبیوم روده را مختل کند. برای تقویت روده، غذاهای کامل و غنی از مواد مغذی را انتخاب کنید.
مدیریت استرس: استرس میتواند بر سلامت روده تأثیر منفی بگذارد. برای پیشگیری از این اتفاق، تکنیکهای کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفس عمیق را انجام دهید.